بازگشت
در شاخ آفريقا لويه جرگه برگزار مي شود
محمد اسحاق فياض محمد اسحاق فياض

قرار است كنفرانس صلحي براي حل بحران سومالي در موگاديشو پايتخت اين كشور بحران زده برگزار شود تا روزنه اي براي پايان درد ها و رنج هاي مردمي پيدا كند كه 16 سال است درگير جنگ داخلي خونين و عصبيت هاي قومي و قبيله اي اند. این کنفرانس با حمایت بان کی مون دبیرکل سازمان ملل متحد و آمریکا برگزار می شود.هم اكنون صدها  نفر از ارتش كشوراتیوپی در کنار نیروهای دولتی سومالي برای تامین امنیت پایتخت اين كشور مستقر شده اند. سومالي يك كشور قبيله نشين است كه عصبيت ها و رقابت هاي خشونت بار قبيله اي اين كشور شاخ آفريقايي را در فقر و بدبختي و عقب ماندگي و جنگ و خون ريزي گرفتار كرده است. سومالي تصوير واقعي استبداد و خودكامگي و زندگي قبيله نشيني است. استبداد زياد باره اي كه پس از استقلال براين كشور حاكم گرديد، فقط سركوب بود و تثبيت حاكميت اقتدار گرايانه بر قبايل فقير و بيابان گرد. زياد باره نماد انسان مستبدي است كه در واقع برجهل حكومت مي كرد و براي بقاي حكومت خود كامه خود دروازه هاي كشورش را به روي هرگونه توسعه و انكشاف بست و فقط با زور اسلحه مردم را به اطاعت وادار كرد.طبيعي است در كشورقبيله نشيني كه سالها در زير ساطور استبداد نفس كشيده است، ناگهان مستبدي از اريكه قدرت كنار برود وپتانسيل سركوب شده و انباشته شده عصيبت هاي قبيله اي  به ناگهان آزاد گردد، چه انتظاري بهتر از وضعيت فعلي براي سومالي داشت؟

تلاش هاي سازمان ملل و امريكا نيزدر كنفرانس صلح سومالي برمبناي نماد هاي قومي و قبيله اي شكل گرفته است، در اين كنفرانس سران اقوام و قبايلي شركت مي كنند كه در اين سرزمين زندگي مي كنند. اين كنفرانس انسان را به ياد لوي جرگه افغانستان مي اندازد كه در كشور مانيز كليد حل بحران را درمشاركت هاي قومي و قبيله اي جستجو كردند و لوي جرگه پس از كنفرانس بن كليد حل معماي جنگ و بحران سي ساله افغانستان بود. اما كنفرانس قومي - قبيله اي موگاديشو هرچند كه ازنظر ماهيت قومي و قبيله اي با يك ديگر يكي است اما تفاوت هاي اندكي نيز در آن ديده مي شود.اولين تفاوت اين است كه اين اجلاس يك طرفه است و يك طرف اصلي در گيري كه محاكم اسلامي باشد در آن حضور ندارند، اكنون سران اين جريان سياسي و نظامي در كشور اريتره متواري هستند، هرچند كه گروه طالبان نيز در لوي جرگه افغانستان شركت داده نشد، اما اين جرگه از سوي اكثريت اقوام افغانستان مورد حمايت قرار گرفت در حاليكه برخی از شیوخ قبایل در سومالي می گویند هرگز دعوتنامه ای برای شرکت در کنفرانس صلح موگاديشو را دریافت نکرده اند. اين كنفرانس در زير حمايت نيروهاي خارجي اتيوپي برگزار مي گردد كه اكثريت مردم سومالي اين كشور را دشمن خود مي دانند، درست است كه لوي جرگه افغانستان نيز در زير چتر حمايتي نيروهاي خارجي برگزار شد اما نيروهاي خارجي جزء نيروهايي نبودند كه مستقيما در جنگ داخلي افغانستان دست داشته با شند.

 به هرحال هم اكنون نزديك به يك هزارنفر از ريش سفيدان و برزگان قبايل سومالي به سوي موگاديشو روانند تا در اين كنفرانس مشاركت جويند وبراي بحران 16 ساله سومالي راه حلي بيابند.اما كارشناسان پيش از پيش بدين باورند كه اين كنفرانس ره بجايي نخواهد برد، زيرا يك طرف اصلي در گير در اين كنفرانس حضور ندارد، اين كنفرانس نيز شبيه نشست ها و مذاكرات يك طرفه اي است كه بارها براي حل بحران سومالي برگزار شده است، اما هيچگاه به نتيجه اي مطلوب نرسيده است، مهم ترين گفتگو ها در سال 2004 رخ داد ، در اين سال  پس از گفت وگوهاي فراوان در كنيا، دولت انتقالي به وجود آمد، ودر اين مذاكرات عبداللهي يوسف احمد به عنوان رئيس جمهور نقش رسمي در ساختار سياسي سومالي پيدا كرد. دولت او مورد حمايت سازمان ملل، اتحاديه آفريقا و آمريكا قرار گرفت، اما محاكم اسلامي هرگز موجوديت آن را قبول نكرد وادعا نمود كه  در زمان گفت وگوهاي سازش در كنيا، كشور ميزبان به نفع نيروهاي مقابل ( جنگسالاران يا اتحاد ضد ترور)ميانجيگري كرده است و اين حمايت ها به دليل روابط نزديك يوسف با كنيا در دوران 13 ساله رياست جمهوري اش قبل از به نتيجه رسيدن گفتگوها بوده است. مشكل اساسي در بحران سومالي اين است كه طرف هاي درگير هيچ كدام شان كوتاه نيامده اند و حاضر نشده اند كه براي حل مشكلات شان ميز مذاكره را انتخاب نمايند، هريك از جريانهاي سياسي و نظامي براي حذف طرف مقابل كوشيده اند و جلسات صلح يك جانبه برگزار كرده اند. مشكل ديگري كه بر گره كور بحران سومالي افزوده است اين است كه اين جنگ بيشتر قومي و قبيله است تا جريانهاي سياسي. نيرو هاي محاكم اسلامي از قبايل صحرا نشين اين كشور تشكيل گرديده است واز ايدئولوژي ديني قبيلوي پيروي مي كنند.ديگر جريانهاي با دولت فعلي همكاري دارند نيز وابسته به قبايل ديگر است كه با قبايل تشكيل دهنده محاكم اسلامي خصومت دارند.

اين كنفرانس قومي براساس قطعنامه 1744 شوراي امنيت برگزار مي شود، این طرح پس از آنکه ارتش اتیوپی اعلام کرد موفق شده "اتحاد محاکم اسلامی" را از قدرت ساقط کند و بر اسلام گرایان پیروز شود، ارائه شد. در قطعنامه 1744 آمده که بحران سومالی باید با یک حرکت سراسری برای آشتی ملی حل شود، حرکتی که باید از سوی "عبداللهی یوسف احمد"، رییس جمهور و "نهادهای فدرال موقت" هدایت شود. همچنین برای کمک به این روند اتحادیه آفریقا باید به سومالی نیروهای پاسدار صلح اعزام کند؛اين وظیفه بعدا به نیروهای سازمان ملل منتقل خواهد شد. اما دیپلمات های بین المللی در همان مراحل اولیه نشان دادند که امید چندانی به کارآیی این قطعنامه ندارند. نمایندگان بریتانیا و فرانسه در سازمان ملل قطعنامه سومالی را "گامی کوچک" توصیف کردند و گفتند که این مردم سومالی هستند که باید از فرصت منحصر به فردی که از سوی اتحادیه آفریقا برای آنها فراهم شده، استفاده کنند و سرنوشت خود را رقم زنند. اتحادیه آفریقا وعده داده هشت هزار سرباز به سومالی اعزام کند که تاکنون فقط حدود هزار سرباز اوگاندایی در این کشور مستقر کرده است. به رغم آن که اتحادیه آفریقا وعده داده نیروهای بیشتری را از نیجریه، غنا، مالاوی و بروندی به سومالی اعزام خواهد کرد با توجه به وضعیت کنونی اصلا روشن نیست که در نهایت چه تعدادی از این نیروها وارد خاک سومالی شوند. چيزي كه دراين كنفرانس جاي سئوال است اين است كه چرا نيروهاي حافظ صلح اتحاديه افريقا امنيت كنفرانس صلح موگاديشو را نگرفته است؟ چرا اين كنفرانس زير سايه نيروهاي اتيوپيايي برگزار مي شود كه مردم سومالي به چشم اشغال گر به آنان مي نگرند؟

طبيعي است كه نيروهاي تند رو محاكم اسلامي با عصيبت هاي قبيله اي كه در آنان موج مي زنند هرگزارام نخواهند نشست و حملات خونيني را عليه دولت سومالي از سر خواهد گرفت، اين گروه عقبه مناسبي در كشور اريتره دارند و از آن جا تسليح و تقويت مي گردند و جنگ را درخاك سومالي ادامه مي دهند، مشكل اساسي در شاخ افريقا اين است اتيوپي و اريتره از كشورهاي هستند به سرنوشت سومالي دخالت مستقيم دارند و هردو كشور، سومالي را به ميدان رقابت هاي شان تبديل كرده اند. اگر واقعا سازمان ملل مي خواهد كه بحران از شاخ افريقا خاتمه پيدا كند، از راههاي قانوني جلو دخالت هاي دو كشور اتيوپي و اريتره را بگيرندو نگذارند اين دو كشوراز گروههاي متخاصم در سومالي حمايت كنند.

به هرحال همانطوري كه كارشناسان پيش بيني كرده اند اميد چندان به لويه جرگه سومالي نيست وسازمان ملل و ديگر ارگانهاي بين المللي به فكر راه حل جامعتري باشد و دخالت هاي دو كشور همسايه سومالي را از اين كشور كوتاه نمايد.

 


July 15th, 2007


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسایل بین المللی